ایران، نامی به قدمت تاریخه. شناخت دنیا، بدون شناخت ایران، ممکن نیس و این افتخار بزرگ، مسئولیتی سنگین رو متوجه هشتاد میلیون میراث دار تمدن بزرگ پارسی قرار داده.
در ایران، مناطقی داریم که از نظر اکتشافات باستان شناسی، بهشت باستان شناسی جهان بوده که تیمره (بزرگترین موزه سنگی جهان)، جیرفت (کالیفرنیای ایران)، زابل (بهشت باستان شناسی جهان) و کاشون، از این جمله ان. کاشون، شهری که قدمتش رو بیشتر از ۴۰ هزار سال برآورد میکنن، مثل یزد (دیار “ترینا”) یکی از قدیمی ترین شهرای جهان هستش.
کاشون رو با گلاب قمصر و باغ فین و امیرکبیر و خونهای تاریخی میشناسیم که همه، مروارید کویر بوده و بخاطر این، گزارش امروز ما، مثل روزای قبل که شما رو به دیدن خونهای تاریخی تبریزیا برد، به دیار کاشون می بره.
هر کدوم از این خونه ها معماری، ویژگی‌ها و زیبایی‌های منحصر به فرد خود رو دارن. خونه هایی با بخش‌های اندرونی، خارجی واسه خدم و حشم، سه تا پنج حیاط خدماتی، تالار، اتاق شاه‌نشین و… که ارزش این خونه ها رو بالا می‌برد.
با ما در گزارش خواندنی امروز همراه باشین و گشتی در این خونه قشنگتر رو در ویدئویی به مدت ۲ دقیقه ببینین.
داستان کاشون: داستان قدمت ایران
کاشون، مطمئنا یکی از مناطق دیدنی ایرانه. اما تبلیغ رسانه ای بیشتر واسه شیراز و اصفهان و تهران و تبریز و بعضی نقاط گردشگری و تاریخی کشور دلیل شده تا کاشون، در فهرست اولویتای گردشگری عاشقان داخلی و بین المللی کشورمون قرار نگیره که با امید به اینکه بیشتر از قبل مورد توجه فعالان ایرانگردی واقع شه.
درباره ریشه کلمه کاشون، اختلافات زیادی هست.
گروهی اونو بر گرفته از کلمه کی آشیان می دونن که به معنی جایگاه سلاطینه. گروهی هم کاشون رو به معنی خونهای تابستونی می دونن که با چوب و نی ساخته می شد.
بعضی هم، کلمه کاشون رو، دستکاری شده کلمه ای به نام کاسیان دونسته که به معنی محل اسکان اقوام کاسی بوده.
کاشون و کاشی مرغوب، مثل کرمان و زیره، رابطه تنگانگی با هم دارن و بخاطر این، بعضی از محققان تاریخ، رابطه معنا داری بین واژه شناسی کاشون و کاشی کاری در این دیار، قائل هستن.
به هر حال، هر چی که باشه، کاشون، نگین کویر و از دیدنیای قدیمی دیار اقلیم پارسه. در دوران صفویه که بخشی از شکوه معماری و هنری ایران معاصر در اون دیده میشه و مظاهرش رو در اصفهان میشه دید، کاشون، مرکزی تجاری، معروف و موثر اون روزگار بود.
کاشون، مثل یزد و کرمان، اقلیمی خشک و کویری داره و در این دیار، آب، شاید از طلا هم گرون قیمت تر باشه. این شهر، در شمال استان اصفهان قرار داره و در میان کوه های کرکس نطنز و کویر مرکزی ایران واقع شده.
جایی که از دید پوشش گیاهی، در فقر کامل بوده و درختچهایی کم و بیش پیدا میشه.
شهر قدیمی کاشون رو همیشه دیواری بلند محدود میکرده و رفت اومد به درون شهر مثل خیلی از شهرهای قدیمی ایران و جهان، به وسیله چند دروازه صورت می قبول کرد.
در این شهر، بازاری هست که قدمتش، کمتر از بازار تبریز و قزوین نیس.
در کاشون، خونهای تاریخی بسیاری هست که این روزا، به محفلی واسه برگزاری مراسم فرهنگی، هنری و حتی عروسی و نامزدی هم تبدیل شده و خونه طباطباییا و بروجردیا و عباسیان، بخشی از اون میراث گرون قیمت رو تشکیل میدن.
خونه عباسیان: تفسیر سبک زندگی کاشیا
کاشون گرده ها و عاشقان این دیار، کلوچه کاشون و پشمک و گلاب کاشانیا رو می شناسن. سوغات کاشون، بسیار و خوشمزه س. کمی از کاشون که دور شیم، به نراق میرسیم که جوزه غند اون، از خوشمزه ترین سوغات ایران زمین هستش.
دور و بر کاشون، از قمصر و خمین تا دلیجان و محلات و نراق، پر از ظرفیتای گردشگری و تاریخیه که بازدید از ان رو در نوروز ۹۶ به خوانندگان محترم پیشنهاد میکنیم.
دیدار از خونهای تاریخی کاشون، بخشی از ظرفیتای گردشگری این دیار پر عظمت رو نشون میده. خونهای کاشون مثل خونهای تاریخی تبریز و اصفهان و یزد، شکوه معماری ایرونی و اسلامی رو به تصویر میکشن. خونه عباسیان هم از این قانون مستثنی نیس.
این خونه رو یکی از شاهکارهای معماری سنتی ایران دونسته که به واسطه قرار گرفتن در نزدیکی خیلی از جاذبه های گردشگری کاشون، هرساله با استقبال ده ها هزار گردشگر داخلی و خارجی مواجه می شه.
این خونه مثل بعضی از خونهای تاریخی کشورمون مانند عمارت وثوق الدوله که لوکیشن خونه بزرگ آقا در سریال شهرزاد بود، لوکیشن بعضی از فیلما و سریالای سینمایی هم قرار گرفته.
سریال مسافری از ری که زندگی حضرت شاه عبدالعظیم حسنی رو روایت می کرد و سریال تاریخی ملاصدرا و هم اینکه خونه ای در تاریکی، از جمله سریالایی بودن که مانند سریال جابر بن حیان، در این خونه فیلمبرداری شدن اما شاید کسی از وجود اینجور لوکیشن زیبایی خبر نداشت.
مجموعه تاریخی عباسیان بین سالای ۱۲۴۵ تا ۱۲۴۸ هجری قمری به درخواست محمد ابراهیم تاجر کاشی که از تاجران معروف چینی و بلور منطقه بود، ساخته شد.
این عمارت در مساحتی به وسعت ۵ هزار متر مربع از ۵ طبقه و ۵ حیاط برخورداره.
آدمایی که تا حدودی با ظرفیتا و قابلیتای معماری سنتی ایران در نقاط دیگه کشور آشنا هستن، زیبایی دلفریب گچ بریا و تزتییات خونه عباسیان کاشون، نظر اونا رو به خود جلب میکنه. بعضی، خونه عباسیان کاشون رایکی از زیباترین بناهای مسکونی ایرونی-اسلامی کشور می دونن.
این خونه در سال ۱۳۷۴، به وسیله هیات امنای احیاء و تعمیر بافت تاریخی کاشون با همکاری وزارت صنایع و معادن وقت، خریداری و مورد تعمیر کامل قرار گرفت و در سال ۱۳۷۷، با شماره ۲۰۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. حالا، بخشی از این عمارت قشنگتر، در اختیار بنیاد سهراب سپهری، نقاش و شاعر نامدار تعلق گرفته و کل عمارت هم تحت پوشش سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشون قرار داره.
داستان نام گذاری خونه عباسیان
نام گذاری این خونه مثل دیگه خونهای تاریخی ایران زمین، داستان جالبی داره.
همونطور که گفتیم، این خونه ۵ حیاط داره که خارجی و اندرونی رو از هم جدا می کنن. هر کدوم از حیاطای این خونه رو که ببینین، با طراحی و معماری منحصر به فردی برخورد میکنین. فرق معماری این پنج حیاط به گونه ایه که پس از فوت صاحب اول مجموعه، در زمان تقسیم ارث، صاحبان دیگه، هر کدوم از ۵ قسمت رو به صورت جداگونه خریده و بعدا از یکی بودن این قسمتا اعلام بی اطلاعی می کنن.
پس از تفکیک بخش خارجی به نام عباسیان، بخش اندرونی به نام مسعودی فرد، بخش حوض خونه که در بیشتر خونهای تاریخی ایران دیده می شه به نام حقانی، بخش خدمه به نام عباسی و باغ خونه به نام تقوی نام گذاری می شه.
یه قرن پیش، حیاط خارجی به آقای عباسیان که یکی از تاجران فرش کاشون بود به مبلغ هزار تومن فروخته شد.
خرید خونه ای هزار تومانی در اون زمان، دلیل شد تا کل شهر از این معامله عجیب با خبر شن و بخاطر این، خونه هزار تومانی عباسیان، به خونه عباسیان معروفیت یافت.
معماری خونه عباسیان
معماری خونه عباسیان کاشون رو باید یکی از جذاب ترین و قشنگتر ترین معماریای خونهای ایرونی که برگرفته از اصول و منطق طراحی و مهندسی ایرونی-اسلامی بود، بر شمرد. گچ بری و نقاشیای استادانه که با تزییناتی مانند یزدی بندی، کاربندی، قطاربندی و مقرنس همراه شده، چشمون هر بیننده ای رو خیره می کنن.
به کار گیری مقرنس و مشبک کاری در جای جای این خونه دیدنی، بخشی از شکوه معماری ایرونی رو به رخ گردشگران میکشه. بعضی، سبک معماری در خونه عباسیان کاشون رو به سبک چاله باغچه می دونن.
در این سبک معماری، بنا، پایین تر از سطح کوچه ساخته میشه و اصطلاحا، گود می شه.
دلیل هم اون هستش که خونه به آب قنات دسترسی داشته باشه و فشار آب لازم، واسه جریان داشتن تامین شه و هم اینکه، خونه در برابر گرمای تابستون و سرمای سوزان کویر، تا حدودی مراقبت شه، چون که نقش عایق رو واسه خونه بازی می کنه.
وقتی خونه با اینجور شیبی ساخته میشد، از خاک گودبرداری واسه تامین مصالح و ساخت خشت خام استفاده میگشته و همزمان با عملیات گودبرداری در کوره های آجر پزی، به دلیل همگونی جنس صلح با خاک زمینای مجاور، نسبت به ساخت مقرون به صرفه و سریع بنا اقدام میشد.
عمارت عباسیان کاشون از نظر معماری به شکلی بوده که قسمتای تابستونی و زمستونی داشته و بخاطر این، کاربرده های چند فصلی در اون رعایت شده.
یکی از جلوه های خونهای تاریخی ایران رو باید در اصل قرینه بودن دونست که اگه به خونه مراجعه کنین، اصل قرینگی در بنا رو مشاهده می کنین. این اصل، در همه بخشای خونه مشاهده می شه.
جالبه که بدونین، براساس همین اصل قرینگی که در معماری خونهای ایرونی مشاهده میشه، فعالان باستان شناسی و میراث فرهنگی، تا کنون موفق به کشف آثاری در خونهای تاریخی ایران شدن که نمونه اش رو در تبریز میشه دید.
ظاهر خونه از شلوغی و به قولی معماری رومی خالیه و ظاهر بی آلودگی اون، در آخر سادگی، بالاترین درجه شکوه معماری ایرونی رو جلوه گر می کنه.
خونهای تاریخی ایران رو به دلیل نوع طراحی و ساخت اون، درون گرا می دونن و این درون گرا بودن، منطق و فلسفه ای سر گرفته از باورهای مذهبی و ملی داره.
معماری نقاب دار و تقسیم خونه به اندرونی و خارجی، بخشی از ظرفیتای درون گرایی این خونه رو بر مشتاقان تاریخ معماری معاصر ایران رو می کنه.
اتاقات در تو و دیواره های حجاب در دور و بر فضای بام واسه گرفتن دید همسایه به داخل بنا، نکات جالبیه که در بازدید از این عمارت باید به اونا توجه کنین.
به هر حال، معماری در هر کشوری، بخشی از سبک زندگی و باورها و اندیشه های مردم اون دیار رو بازگو میکنه، و با بررسی اون، میشه به بخشی از طرز فکر اونا فهمید. روی در این خونه قشنگتر، مثل خیلی از خونهای تاریخی و قدیمی که در نقاط جور واجور کشور وجود دارن، کوبه ای قرار داره که صداش، مشخص می کنه که مراجعه کننده، مرده یا زن.
اینجور کوبهایی الان در نقاط جور واجور یزد و نراق و کاشون و دلیجان و محلات، مشاهده میشه.
گشتی در خونه عباسیان کاشون
همونطور که گفتیم، وقتی به داخل خونه وارد شید، از سطحی شیب دار گذر می کنین. پس از گذر از این شیب ملایم، به یه هشتی قشنگتر و سقف دار هدایت میشین که از داخل کوچه نمیشه داخل عمارت رو دید. همیشه در خونهای قدیمی ایران، سکوایی در سمت راست و چپ قرار می گرفت تا افراد با نشستن روی اون، خستگی راه رو از تن بیرون کرده و منتظر مراجعه میزبان واسه خوش اومد گویی مهمون باشن.
در خیلی از خونهای قدیمی کشور، واسه جلوگیری از حمله دشمنان، درب ورودی تا حیاط خونه رو شیب دار و پر پیچ و خم در راهی دالان شکل تعبیه می کردن تا حمله کنندگان هم واسه رسیدن به داخل خونه با سختی بر بخورن و هم با هر ابزاری نتونن به درون خونه راه پیدا کنن و زمان اونا هم به طول برسه.
در بخش خارجی خونه عباسیان که واسه اسکان موقت بوده، تماشاگر دو طبقه بالا و پایین هستیم.
در طبقات بالای بخش خارجی، اتاقا و قسمتایی واسه اقامت مهمانان تجاری و مسافران هست.
بیشتر اتاقا دارای آینه کاری و گچ بری هستن.
اتاق آینه خونه عباسیان کاشون رو باید یکی از جذاب ترین بخشای اون دونست. باشکوه ترین بخش خونه رو باید اتاق آینه دونست که تزیینات زیبایی رو در خود جای داده و آینه کاری و طراحی درها و پنجره های بسیار جذابه. در سقف این اتاق، آینه کاریایی به شکل ماه، ستاره و هم اینکه شمسه مرکزی مشاهده می شه که با روشن شدن چراغی کوچیک، میشه درخشش نور در منشورهای شیشه ای که به وسیله نخای ابریشمی آویزون شدن رو به نظاره نشست.
جلوه ای از آسمون کویر رو میشه در طراحی خاص سقف این خونه، ناظر بود. درهای ارسی و پنجره های مشبک که با عبور نور از اون، داخل فضای خونه رنگارنگ می شه، بخشی از ظرفیتای معماری و طراحی خونه عباسیان کاشون رو تشکیل میده.
بعضی از مراسم عقد و عروسی در کاشون در این خونه برگزار شده و بخاطر این، اتاق آینه به اتاق عروسی هم می شناسنش.
همونطور که گفته شد، حالا خونهای تاریخی کاشون، واسه برگزاری مراسم و رویدادهای فرهنگی و هنری استفاده می شن که در این عمارت، بخش سرپوشیده بزرگ، بنایی دو طبقه س که کاربرده های چند منظوره داره.
این قسمت، تزئینات کمی داشته و تهویه هوای اون به وسیله بادگیر صورت میگیره.
در این بنا، اتاقای کوچیکی رو میشه دید که مستقیما به بیرون خونه راه داشته و وجه تسمیه اونا به دلیل وجود آینه در اونا نیس.
بلکه با ایستادن در مقابل یکی از دربا و توجه به دربای دیگه، تکرار چوب اونا مانند تصویری در آینهای موازی، جلب توجه می کنه.
بخشی از بنا به نام سر پوشیده کوچیک اسمشه که بین اندرونی و خارجی واقع شده و مثل بخش سرپوشیده بزرگ که معرفی شد، در ابعاد کوچیک تر و با تزیینات بیشتره. برگزاری مراسم خصوصی در این بخش صورت می پذیرفته و به کار گیری رنگای تیره و روشن، بر زیبایی این قسمت اضافه و منظره جالبی رو ایجاد کرده.
اتاق مرکزی، در مرکز بنا قرار داره و تسلط خوبی بر بخش داخلی و اندرونی داره.
این قسمت انگار مورد استفاده صاحب خونه بوده و تزییناتی مثل گچ بریای قشنگتر و درهای ارسی و پنجره های مشبک گچی، در اون به کار رفته.
اگه به بخشایی پایینی بنا مراجعه کنین، به آب انبار برخورد می کنین که به دلیل کمبود آب در قناتا و نبود دسترسی به اون در کلیه ساعات شبونه روز، آب در اونجا ذخیره می شد.
آب انبار، مجهز به چاه چرخ بوده که آب رو در مخزن ذخیره می کنه.
عایق بندی و سیستم خنک سازی از جمله مواردیه که در آب انبار خونه عباسیان کاشون قابل مشاهده میشه.
اینجور ظرفیتایی رو میشه در دیگه مناطق کویری کشور مانند یزد و حتی خونه طباطباییای کاشون هم خوب دید.
در بخش اندرونی بنا، طبقات بالا و پایین مثل بخش خارجی هست.
بخش اندرونی هم مانند بخش خارجی، دارای یه شاه نشین بوده و در سقف شونِه نشین، از هنر آینه کاری و طرحای شمسه استفاده شده.
حوضخانه رو باید محفلی واسه خنک شدن اهل خونه در تابستون دونست که نورگیر مرکزی هم، باعث تامین روشنایی اون می شه و در سراسر اون، اتاقای مخصوصی مشاهده می شه.
آب قنات، پس از ورودبه حوضخانه، به سمت یکی از اتاقا که حوض کوچیکی داره، هدایت می شه.
با جریان پیدا کردن آب در کانالایی که در دو طرف این اتاق قرار داره، هوا خنک می شه.
بخش خدمه و مطبخ خونه
در خونه باشکوه و تاریخی کاشون، بخشی واسه قرار گرفتن خدمه تعبیه شده که یکی از بخشای، مطبخه. مطبخ همون آشپزخانه امروزیست که واسه جفت و جور غذا و پخت و پز استفاده می شد.
واسه شستشو ظروف در داخل مطبخ، حوض آبی هست که مجهز به کانالای ورود و خروج آبه.
در این محل، محلای نگهداری ظروف، تنور و اجاقا در درون مطبخ هم به چشم میان. واسه انتقال دود و دم به وجود اومده به وسیله طبخ غذا یه مکنده قوی هوا بالای سر تنور و اجاقا تعبیه شده که مانند یه هود طبیعی عمل می کنه و به وسیله یه کانال مرتفع، به فضای بیرون می رسه.
چیجوری به خونه عباسیان کاشون بریم؟
خونه عباسیان کاشون در خیابون علوی، کوی سلطان امیر احمد قرار داره که هر روزه از ساعت ۹ تا ۱۹، پذیرای بازدید علاقمندانه. این خونه یه رستوران سنتی داره که می تونین طعم غذاهای کاشی رو در این قسمت تجربه کنین. نقشه دسترسی به خونه رو در تصویر بالا مشاهده می کنین.
خونه عباسیان کاشون در نزدیکی سرای عامری و خونه تاریخی طباطباییا قرار داره و از سمت خیابون بخارایی و خیابون علوی کاشون، میشه به اونجا رفت.
پیشنهادای روزیاتویی
۱- خونه عباسیان کاشون، میراث ایرانیاس. در حفظ اون تلاش کنیم و مراقب کودکان واسه دست زدن به آینه کاریا و گچ بری بنا باشیم.
۲- کاشون در نوروز ۹۶، پر از گردشگران داخلی و بین المللی می شه.
اگه خواستین لذت کاشون گردی رو در فضایی خلوت و با آرامش حس کنین، یه هفته قبل از شروع سال یا هفته دوم فروردین به این خطه قشنگتر، سفر کنین.
۳- خونه طباطباییا و بروجردیا، از جمله خونهای تاریخی زیبای دیگه کاشون هستن که باید اونا رو هم در برنامه سفر خود بذارین.
۴- بازدید از شهر زیر زمینی نوش آباد کاشون رو هم در برنامه خود داشته باشین.
۵-هر چند فصل گلاب گیری در کاشون در اردیبهشته، اما می تونین از کارگاه های گلاب گیری سنتی این شهر بازدید کنین.
۶- نراق، شهر تاریخی ایران، در ۳۰ کیلومتری کاشانه و خونها و آب انبارهای تاریخی داره.
بازدید از اونو هم در نظر داشته باشین.
۷- محلات، خمین، دلیجان، سینقون و حتی کله جا و جاسب، از جمله مناطق دیدنی گردشگری دور و بر کاشانه که آمار اونا رو اگه از اهالی منطقه بگیرین، شما رو واسه بازدید راهنمایی می کنن.
۸- مشهد اردهال که تاریخ مذهبی خاص خود رو داره، نزدیک کاشون بوده که بازدید از اونو هم پیشنهاد میکنیم.
۹- دیدنیای کاشون، فقط به خونهای تاریخی محدود نمی شه.
از اداره کل گردشگری کاشون، درباره مقصدهای گردشگری اون سوال کنین.
۱۰- هفت میلیارد ریال واسه تعمیر خونه تاریخی عباسیان کاشون در سال ۹۳ اختصاص پیدا کرده که با امید به اینکه در سالای آینده این رقم زیاد شه.
۱۱- حیاط چهارم خونه تاریخی عباسیان کاشون، بزودی به هتل سنتی تبدیل می شه.
شاید در نوزوز، بتونین در این خونه قشنگتر اقامتی کوتاه داشته باشین.
