کامل ترین مجموعه فرهنگ لغت مردم کوچه و بازار قسمت هفتم

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن

رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن

داغ و درفش کردن-مجرمی را برای اقرار کردن داغ کردن
زیر پای کسی را درآوردن-زیر پا کشی کردن

 
زیر دم سستی-انحراف اخلاقی

 

زیست شناسی-دانش شناخت حیات و موجودات زنده

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

توان هماوردی با کسی را داشتن
در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن
حرف شنو-سر به را-مطیع

 

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

اُق زدن(بالا آوردن)
 

 

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

 

چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

 

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

بامبول-حقه-کلک

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

بد قماش-بد جنس-خبیث
خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن
از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن

خاله وارَس-آدم فضول

دندان تیز کردن-طمع کردن

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

درگاهی-آستانه

رو دستی-نوعی دستکش-ضربه ی روی دست-حقه-کلک

حلال-زن یا شوهر

خر بی یال و دم-احمق-نادان

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

اهل بخیه(وارد در کار، اهل فن)

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند

آفتاب خوردن-سختی کشیدن
الانه(همین حالا، هم اکنون)

حواس پرت-پریشان حواس-فراموش کار

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)
از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

پیشاب-ادرار

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن

زمینه سازی کردن-مقدمه چیدن برای انجام کاری

پر بودن خیک کسی-سیر بودن

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

اَنَک شدن(تحقیر شدن، خجالت کشیدن)

 

خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

رفتن و کشک خود را ساییدن-پی کار خود رفتن و فکری به حال خود کردن

دل رحم-مهربان

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

دِردو-سر زبان دار-ناقلا و زرنگ

 

آمدن(آغاز به کاری کردن)

امن و امان(بدون بیم و هراس)

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن

چاک کردن-نگا. چاک دادن

آواز دهل(چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است، نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد)

از قرار-ظاهرن-آن‌طور که پیدا است

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن
درق دروق-درق درق

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن

آفتاب‌رو(جایی که آفتاب بر آن بتابد)

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

خوشوقت شدن-شاد شدن-راضی شدن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد

دست یکی داشتن-همدست شدن-متحد شدن
زنده بیوه-زنی که شوهرش بدون آن که او را طلاق داده باشد-او را ترک کرده است

خار چشم کسی بودن-مایه ی عذاب کسی بودن

به خود گرفتن-به خود پنداشتن-مربوط به خود دانستن

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

ادرار بزرگ(مدفوع)

 

دستم به دامنت-به یاری ات سخت نیاز دارم

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)
ریشه داشتن-سابقه ی خوب داشتن-محکم بودن

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب

بای بسم الله-اول کاری-آغاز چیزی

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

دمیدن توی لوله ی شیپور-خوابیدن و خرناس کشیدن

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

آدم ثانی-حضرت نوح
رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس
دانش سرای مقدماتی-آموزشگاه تربیت دبیر

پلکیدن-در جایی رفت و آمد کردن-آهسته و آرام رفتن-ول گشتن

باد خوردن-هوا خوردن

 
چشم دراندن-دقت زیاد کردن

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

 

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

 
حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

آپارتی(زن بی‌حیا و بدزبان، سلیطه، پاچه‌ورمالیده)

اوضاع احوال-وضع و حال

خانم آوردن-پا اندازی کردن

 

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

چغلی کردن-شکایت کردن

آب و رنگ-طراوت و شادابی

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

چروک خوردن-نگا. چروک افتادن

خاکی-فروتن و متواضع

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب
پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی
دلبخواهی-دلبخواه

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن

بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق

چادر-پوشش زنان مسلمان ایرانی که پارچه ای است نیم دایره که دنباله ی آن تا پشت پا می رسد
باربند-جای نهادن و بستن بار

آش شله‌قلمکار(بی‌نظم و قاعده)

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

بد خواب شدن-بی خواب شدن-خواب آسوده نکردن

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

 

ادرار بزرگ(مدفوع)

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

خداحافظی کردن-به درود گفتن

جفتک پراندن-لگد زدن-بد رفتاری کردن-مخالفت کردن

خارج از حد-بیش از اندازه

دهن کسی آب افتادن-به طمع افتادن-میل شدید پیدا کردن
پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

زیر جامه-زیر شلواری
برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن

خوردنی-غذا-قابل خوردن
از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

 

 

تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن

بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

خاکه رو خاکه-پی در پی کاری را انجام دادن یا چیزی را خریدن

دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها

 

امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

 

پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی

رد دادن-به غفلت کسی یا چیزی را از زیر دست رد کردن-صرف نظر کردن

پیله-مو
بی دماغ-افسرده-اوقات تلخ-دمق

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

رده-حرف زشت یا نامربوط

آب نخوردن-درنگ نکردن

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی
چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن

پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی

 

 

 

از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)

خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)
حرام و حرس-ریخت و پاش

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

راست کردن-بلند شدن آلت تناسلی مرد-ایستادگی و پافشاری کردن-پیچیدن به پر و پا

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

خم گرفتن-فنی از کشتی

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است
تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

پریدن از خواب-بیدارشدن ناگهانی در اثر آوازی سخت یا خوابی آشفته

دله-ظرف حلبی

 

آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

پِی-دنبال

دست تنها-بی یار-تنها
جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن

دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

جست زدن-پریدن-خیز برداشتن
چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

انگشت کردن-انگشت رساندن

پاتیل شدن-از مستی از پای در آمدن-دیگرگون شدن حال

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)

زبان بندان کردن-دهان همه را با ایجاد وحشت بستن و سپس چاپیدن

رکاب دادن-راهی جایی شدن

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

دَنگ-حیران و آشفته-سرگشته و شیدا

پرت کردن-چیزی را با شدت دور انداختن
تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

آلاف و الوف-مال و ثروت-جاه و مقام

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت-ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست
دردسر تراشیدن-ایجاد زحمت و گرفتاری کردن

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

پر بدک-خیلی بد

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

 

 

 
جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

رشوه خوار-کسی که برای انجام کاری ناروا دستمزد دریافت می کند

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

پادرمیانی کردن-میانجی گری کردن

 

جان به لب رسیدن-به ستوه آمدن-طاقت از دست دادن

دو پهلو حرف زدن-مبهم سخن گفتن

آغا‌پنبه-زن بسیار سفیدرو-عروسک پنبه‌ای

 

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن
از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

از زبان افتادن(لال شدن)

خِطَب-جزیی از جهاز شتر

اَنَک شدن-تحقیر شدن-خجالت کشیدن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن
آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

آیه آمدن-سوگند یاد کردن-به قرآن سوگند خوردن
دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن
خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

ز ِله کردن-به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-عاجز کردن
چار سو-چهار راه-جایی از بازار که در هر چهار سمت آن دکان و مغازه باشد

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

جواب گو-مسئول-آن چه یا آن که با امری مقابله می کند

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

 

حشر و نشر داشتن-نشست و برخاست داشتن دوستی و رفت و آمد داشتن

راه اندازی-راه انداختن

اوستا چسک(فضول و مزاحم، سرخر)

وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان)

پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

دل کسی را خون کردن-کسی را سخت رنجاندن

تو سری خور-آدم زور شنو-خوار و زبون

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

خُردینه-بچه ی خردسال

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن
خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

روبنده-نقابی سیاه رنگ برای پوشاندن چهره

درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

حلال وار-به صورت حلال
پرت شدن-دور افتادن از مطلب
آبی از کسی گرم نشدن-بهره‌ای از کسی نبردن

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود
زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

 

 

دولابچه-کمد کوچک

بیشتر از کوپن حرف زدن ،-سخنان بالاتر از حد و مقام خود گفتن پا را از گلیم خود فراتر نهادن

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

دو شاخ-دارای دو شقه

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن
راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن

پینکی رفتن-چرت زدن
استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

زر ورق-کاغذ نازک و شفاف و زنگی

پول و پله-پول

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

چاره-درمان

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن

آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)
رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند
خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

بفرما زدن-تعارف کردن

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن

آسیاب‌گردان-کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید

 
دزد زدن-مورد دزدی قرار گرفتن
در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

خودخوری-حالت خودخور

الفرار-گریز-بگریز !

پُر کار-فعال-با پشتکار

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

چِلپ چِلپ-صدای برخورد دست یا پا با آب

پل زدن-در کار کسی مانع ایجاد کردن-رابطه ی دو کس را به هم زدن-روز میان دو تعطیل را تعطیل کردن

رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

خربازار-شلوغ بازار-بی حساب و کتاب

دور از جناب ب-لانسبت

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)

آب خنک خوردن-به زندان افتادن

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

چین و چوروک-چین و شکن

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

تاج گل به سر کسی زدن-کار نیکی در حق کسی کردن
جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار

 
دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند

دل گُنده-سهل انگار

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

توالت کردن-آرایش کردن

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

خوشی زیر دل کسی زدن-به بخت خود پشت کردن-موقعیت خوب را با ندانم کاری از دست دادن

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

خاک انداز-وسیله ای برای گردآوردن و حمل آشغال و زباله

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

 

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

چار دیواری-خانه

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

 

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

 

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

دندان گِرد-طمع کار-آزمند-گران فروش

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است

ذاق و زوق-زن و بچه-سر و صدا و نق نق بچه

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

حَب-قرص

شعله‌ی آتش

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

حرام و حرس-ریخت و پاش

خشک و خالی-مختصر و ناچیز

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

جگر را سرمه کردن-دل کسی را سوزاندن-بسیار غم دادن

زبان ریزی کردن-زبان ریختن
آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد
پیشنهاد-طرح

در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

 
خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن

چش-چشم

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست

دلپخت-پختن مغر چیزی

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

بد گوشت-آدم نچسب-دیر پیوند-کسی که زخمش دیر بهبود یابد

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن