کاملترین مجموعه فرهنگ لغت کوچه بازاری فارسی قسمت پانزدهم

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

ته و توی چیزی را در آوردن-درباره ی چیزی تحقیق کردن
اله و بله-چنین و چنان
از آب و گل در آمدن-مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن-بزرگ شدن کودک
زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن
بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی
رفت و روب-جارو و پارو-خانه تکانی-تمیز کردن منزل

 

 

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن
به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن
بی فکر-لاابالی-بی قید
آی زرشک(آی زکی)

جا گرفتن-مستقر شدن-پنهان شدن

آب اندام(زیبا تن و خوش‌رو)

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

حرف های گنده تر از دهان-ادعاهای زیادی-سخنان خارج از توانایی

 

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله

دهان به دهان گذاشتن-دهان به دهان شدن

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

زیر کاسه نیم کاسه داشتن-مکر و حیله ای در کار داشتن

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

پیش چشم داشتن-در برابر چشم قرار دادن

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

از خر افتادن(نابود شدن، مردن)

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن
از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

حساب انگشت بالا-حساب ساختگی

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

بشقاب پرنده-سفینه ی بشقاب مانند که از کهکشان آمده است . چیز پرنده ی ناشناس
پاکاری-شغل پاکار
خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن
دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

زیر انداز-پارچه ای که زیر پای کسی یا زیر چیزی گسترانند
آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)
افتادن دست(از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن)

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن
تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن

پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن

آلاف و الوف-مال و ثروت-جاه و مقام

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

چل و چو انداختن-منتشر کردن شایعه
راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن
تعلیمی-عصای کوچک
 

آه در بساط نداشتن-سخت بی‌چیز بودن-بیچاره و بینوا بودن

 

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست
چرند گفتن-نگا. چرند بافتن

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

 

زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

خر پاپو-وسیله ای دارای چرخ برای آموزش راه رفتن به کودکان نوپا

پل خر بگیری-محل آزمایش-جایی که گریز از آن ممکن نباشد

خز گیر آوردن-نگا. خر گرفتن کسی
خاله خرسه-دوست نادان

دوا گُلی-دوا قرمز-پرمنگنات
انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

دست از سر کچل کسی بر نداشتن-کسی را به حال خود نگذاشتن

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

چشم کردن-چشم زدن

آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن

جرینگ-صدای سکه های پول

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)
پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

چوب به آستین کسی کردن-به سختی تنبیه کردن-به سزای عمل رساندن

آسمان را به زمین آوردن (دوختن)(کار شگفت‌انگیز کردن)

 
ادا اصول-ادا اطوار

حیوونی-نگا. حیوانکی

پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی
پا به دو گذاشتن-به سرعت فرار کردن

بد معامله-آن که در معامله ناراستی کند

چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

چُرت-خواب کوتاه

رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن
چای کاری-کشت و زرع چای

اُرد کسی را خواندن-به حرف کسی گوش کردن-اهمیت دادن

دو قلو-دو بچه ی همزاد

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

 

به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن
دو دل-مردد-بی تصمیم

 

بی بخار-بی خاصیت-بی عرضه-ناتوان

 

آدم دیرجوش(کسی که به سختی با دیگران انس می‌گیرد)
پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

 

 

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

دسته اش را در کردن-تصفیه حساب کردن-جبران کردن کاری

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن
خوار و ضعیف-نحیف-ناتوان
زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی
این در و آن در زدن-برای انجام کاری کوشش بسیار کردن

چیز فهم-عاقل و فهمیده

آبِ سیاه(نیمه کوری)

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

از دل و دماغ افتادن-شور و نشاط خود را از دست دادن-بی‌حوصله شدن

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

در کردن-بیرون کردن-کم کردن-الک کردن

دروغ دسته نقاشی-دروغ گنده-دروغ شاخدار
پیش افتادن-جلو زدن-سبقت گرفتن

خدا داده-دیم کاری

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

 

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

 

چغل خوری-سخن چینی

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

پر در آوردن-بسیار خوشحال و سبکبال شدن

اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن

 

تاخت زدن-عوض کردن چیزی با چیزی

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده

بامبه-توسری

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

ریخت و پاش-اسراف-گشاده دستی-افراط در مصرف

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

دار زدن-اعدام گناهکار با آویختن از چوبه ی دار

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

اله و بله-چنین و چنان

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن

چوروکیده-پر چین و چوروک

بد آمدن-برخوردن به کسی-ناراحت شدن

پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت
بلا به دور-بلاها دور باد

خر تو خر-پر هرج و مرج-بی نظم

حاجی فیروز سال نو را مژده می دهد-مردی که در روزهای آخر سال خود را سیاه کرده و با رقص و آواز مردم را به خنده و شادی واداشته و آمدن

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟
از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن

پس افت-حقوق هنوز پرداخت نشده
درینگ درینگ-صدای شکستن شیشه-صدای برخورد پیاپی چیزی به فلز یا شیشه
خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

پشت به کوه اُحد بودن-پشت گرمی داشتن
چیدن و واچیدن-آراستن-در جای خود گذاشتن

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

پاتیل در رفته-پیر و شکسته

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

 

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

ریخت و پاش-اسراف-گشاده دستی-افراط در مصرف
 

خِفت-نوعی گره
رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن
برداشتن کلاه کسی-کسی را گول زدن-فریب دادن

 

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟(چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟)
آبشان از یک جوی نرفتن-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

چشه ؟-او را چه شده ؟
جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

پنجه-انگشتان پنجگانه ی دست

زدن به تخته-برای جلوگیری از چشم زخم و برای تعریف و تشویق گفته می شود

 
آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد
 

اجباری بردن-کسی را به خدمت سربازی بردن

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

اوقات‌تلخی-ترش‌رویی-عصبانیت

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

دندان تیز کردن-طمع کردن

خرج اتینا کردن-پولی به مصارف بی هوده رساندن

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه
خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد
تشر تو شور کردن-هرت و پورت کردن

آتش بی‌دود(آفتاب، غضب)
رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

پینه زده-وصله کرده

پاره شدن چرت ب-ا امری نامنتظر روبرو شدن-جا خوردن

جگر-عزیز-عزیز دلم

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

بیا و ببین-تماشایی-بسیار جالب-قابل توجه

 

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن
دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن

داغ چیزی را به دل کسی گذاشتن-کسی را از چیزی محروم ساختن و در حسرت آن گذاشتن
احوال گرفتن(جویای حال شدن)
پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

 
خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان
جیره-سهم معین

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن
خاله خرسه-دوست نادان

دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

زهره ترک کردن-سخت ترساندن-از وحشت به حال مرگ انداختن

دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن

حلال وار-به صورت حلال

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

دوا درمان-مداوا-معالجه

تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند

خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد
بامبول زدن-حقه سوار کردن
بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

 

آفتاب خوردن-سختی کشیدن

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

زار زار-گریه ی شدید

پیچ گوشتی-وسیله ای که با آن پیچ را باز و بسته می کنند

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

ابوطیاره-اتوموبیل کهنه و فرسوده

 
تنگاتنگ-بسیار نزدیک به هم-بدون فاصله

به اسم خود جا زدن-از آن خود وانمودن
بد مست-کسی که هنگام مستی هرزه گویی کند و عربده بکشد
از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن(حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن)
خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن
آدم کردن کسی-کسی را تربیت کردن-سواد آموختن

خل بازی درآوردن-مثل دیوانه ها رفتار کردن

راپرت-گزارش-خبر
بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن

دوبله ایستادن-نگه داشتن اتوموبیل در کنار یک اتوموبیل دیگر

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

 
راستکی-واقعی

چشم برداشتن-زضا دادن-قبول کردن

ریسمان را طناب کردن-یک کلاغ چهل کلاغ کردن-اغراق کردن

زیر تشکی-رشوه

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

جمع و جور-منظم و مرتب
پر رو-بی شرم-وقیح-دریده

دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس

 
باهاس-باید-بایست

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی

رگه-طبقه ای از مواد معدنی در درون خاک
 

پی نوشت-مطلبی که پس از پایان نوشته به آن افزوده می شود

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

رسانه-وسیله ی ارتباطی

پشت و رو کردن-برگرداندن جامه به صورتی که رو پشت و پشت رو شود

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

بلند پروازی کردن-جاه طلبی کردن-خودنمایی کردن

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن
از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

تفنگ کشیدن روی کسی-با تفنگ به سوی کسی نشانه گرفتن

پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن

بستن زخم-بسته شدن سر زخم-التیام یافتن زخم-مرهم نهادن و پیچیدن زخم با وسایل زخم بندی

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

از دهان مار بیرون آمدن-هیچ کجی در کسی نبودن-راست بودن

پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

از جگر گذشتن-نامردی کردن

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن
چیله-هیرم-خاشاک

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

از سیر تا پیاز-همه چیز-با همه‌ی جزئیات

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

 

دست انداز-ناهمواری راه و جاده

زیر دماغ کسی سبز شدن-ناگهان در برابر کسی حاضر شدن

زار زدن-سخت گریه کردن

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد
جزوه دان-آن چه که دفترچه و کتابچه را در آن می گذارند
خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند
خم شدن-دولا شدن
 

دستک-دفتر حساب

 

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

خایه قوچی-نوعی شیشه ی کوچک بیضی شکل
دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن