کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 48

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن
ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن
آمدیم (و) . . .(فرض کنیم که)

 

دست از سر کچل کسی بر نداشتن-کسی را به حال خود نگذاشتن

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی
دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان
خایه قوچی-نوعی شیشه ی کوچک بیضی شکل
زاغول-دارای چشمان آبی رنگ

از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

 

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن
از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف
البرز-بلندقامت-دلیر
الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)

 
به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن
چوب آخر را زدن-پایان کاری را اعلام کردن-مانند در حراج

اشک تمساح-گریه ی دروغین

ارواح شکمت-ارواح بابات

چپ چپ به کسی نگاه کردن-با اوقات تلخی-بدبینی یا اعتراض به کسی نگاه کردن

آب‌تنی(شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی))
ریخت و روز-سر و وضع-شکل و حالت

بادپا-تند رو-تیز تک

ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند

تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن
رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن

 
چارک-یک چهارم

پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

زرد گوش-بی رگ-ترسو
آتشِ بسته(طلا)

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن

اهل بیت-اهل خانه-خانواده

در تاریکی روشنایی را پاییدن-به طور نهانی مراقب کسی یا چیزی بودن

چشم دریده-خیره-درآمده

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

تا کردن-دو یا جند لا کردن-رفتار کردن

در عالم هپروت سیر کردن-دارای خیالات واهی بودن-کاملن بی خبر بودن

باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند
خروس جنگی-کسی که به اندک چیزی به ستیزه برمی خیزد
دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

اردک رفتن، غاز آمدن(دست از پا درازتر برگشتن)

دان دان-متفرق و پراکنده

خودکرده-کاری که بدون مشورت شده باشد

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

بی مناسبت-نابجا-نامربوط

تیغ کش-چاقوکش حرفه ای-لات و جاهل
آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

 

حَب-قرص

بامب-توسری

بَر و بیابان-دشت و صحرا

 
به چاک زدن-فرار کردن-جیم شدن

حمله کردن-یورش بردن

حرف دو نبش-نگا. حرف پهلودار

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

خانه به دوش-بی خانمان-آواره

دو پا-انسان

از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

دلقک-شخص مسخره

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن
باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

جفتک زدن-نگا. جفتک انداختن
باب-مرسوم-معمول
درز را آب دادن-از راه به در شدن
از بن گوش(کمال بندگی و خدمتکاری)

چله داری-عزاداری در روز چهلم مرگ کسی

حق دادن-تایید کردن

دقیانوس-نام یکی از پادشاهان سامی که اصحاب کهف را تعقیب می کرد-گذشته ی بسیار دور

الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

دو لَتی-در دو لنگه ای

خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

بازده-محصولی که انسان یا ماشین در مدتی معین تولید می کند

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

 

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن

آزگار(زمان دراز)

خِر کسی را گرفتن-نگا. خر کسی را چسبیدن
چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

حلق آویز-به دار کشیده

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

آب و خاک-میهن-دیار

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

زیر پا کردن-پیمودن-همه جا را گشتن

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد
زاغه نشین-کسی که در خانه ای محقر و آغل مانند زندگی می کند

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

رج کردن-رج بستن

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

بر پا شدن-ایجاد شدن

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری
دوبلور-دوبله کننده

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

چراغانی-روشن کردن چراغ در جشن

زبر-خشن-غیر لطیف

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

خرده خرجی-خرج های اندک
اَل اَمان-زینهار-پناه بر خدا
آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات

رد پا-جای پا-اثر

 

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

جیک و بیک کسی را دانستن-دانستن همه ی اسرار کسی
استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

چنگول زدن-پنجه زدن

 

آمد نیامد(فرخنده بودن و نبودن)

 

 
پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن
خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن
به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

آدم-نوکر

از روی معده حرف زدن(بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن)

 

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن
آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)
دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

بقچه بندی-ران چاق

 

رم دادن-رماندن-فراری دادن

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

زهرمار کردن چیزی-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

 

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

 

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود
چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو

آروغ بی‌جا زدن-نابه‌جا سخن‌گفتن-نسنجیده کاری کردن

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

زیپو-بی رنگ و رو-بی رمق-رقیق و بی مزه
چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

تعزیه گردان-کسی که در امور همگانی دخالت می کند و سود خود را می برد.

زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

تو به تو-گوناگون-لا به لا
آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)

ابتدا به ساکن-ناگهانی-بی‌مقدمه

 

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

تر و خشک کردن-رسیدگی کردن-پرستاری کردن

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن

زُل-خیره
الف-قاچ خربزه و از این قبیل-بچه‌ی کوچک-سیخ-راست

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

جهیزیه-نگا. جهیز

جیغ و داد-داد و فریاد

تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن

 

چک و چیل-لب و لوچه

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن
پاشویه کردن-شستن پای بیمار با آب گرم نمکدار برای پایین آورد تب

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

دلسرد-ناامید-مایوس

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

افتادن دست(از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن)

پیش بینی کردن کار یا شخصی
از خواب پریدن-بیدارشدن ناگهانی از خواب

خون به پا کردن-دعوا و آشوب راه انداختن-سر و صدا و جنجال کردن

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

آتشِ بسته-طلا

بیرون رفتن-به توالت رفتن
چروکیدن-چین دار شدن

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)
جزاندن-آزار و اذیت کردن

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

خانم آوردن-پا اندازی کردن

ساییدن دندان ها به یکدیگر به هنگام خشم یا در خواب

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس
از خجالت کسی در آمدن(محبت کسی را جبران کردن)

زن بردن-همسر گرفتن مرد

پیشنهاد-طرح

آیینه‌ی اسکندری-آفتاب

از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

پس پس رفتن-رو به عقب گام برداشتن

چار طاق-به طور کامل

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)
ادا اطوار-پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه
پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن

 

جیم الف جا-آدم ریزه میزه
دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

آب نکشیده(زشت، بد، نامفهوم)

زنگوله پای تابوت-فرزند مرد یا زن پیر
بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن
 

 

دولت سرا-تعبیری احترام آمیز از خانه ی کسی

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

زحمت را کم کردن-رفع مزاحمت کردن
ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

پُرتابل-قابل حمل

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه

خمیازه کشیدن-دهن دره کردن

خانه خرابی-بدبختی-زیان بسیار

تو دل کسی رفتن-به کسی حمله کردن-با اعتراض به کسی پاسخ دادن
 

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند

زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

 

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)
خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن
حمله-بیماری غش-صرع

بابا شمل-لوطی-داش مشدی

بده بستان-داد و ستد-معامله

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

خرده کاری-کار جزیی

جملگی-تمامن-سراسر

ترک بیلمز-آدم نادان
درگذشتن-صرف نظر کردن-مردن

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

نیروی انجام کاری را داشتن

دستی-به عمد-از روی تعمد

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

راپرت-گزارش-خبر

راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن
پنجول زدن-با ناخن های دست روی تن کسی را خراش دادن
بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

پا روی پا بند نشدن-بسیار خوشحال بودن

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن

پا انداز-آن که وسایل عیش و عشرت دیگران را فراهم آورد-جاکش- فرش جلوی در ورودی
جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

 

زبان درازی-گستاخی در سخن گفتن-عمل آدم زبان دراز

ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن
حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

خیار چنبر-نوعی خیار

حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

آفتاب لب بام-پیری نزدیک به مرگ

تو خشت افتادن-به دنیا آمدن

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

آب مریم(شیره‌ی انگور، عصمت و طهارت)

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

خواری و زاری-پریشان حالی

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

 

 

 
خط خطی-درهم-خراب-متشنج-با خطوط زیاد روی آن ناخوانا شده
داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

 

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

دماغ کسی را سوزاندن-کسی را ناکام کردن-در حسرت گذاشتن
جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

افتاده-فروتن-متواضع

بست زدن-کشیدن یک بست تریاک

جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن
پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی
آب در جگر داشتن-توانایی مالی داشتن

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

جز زدن-ناله و زاری کردن
پاره آجر-شکسته ی آجر
امان دادن(کسی را پناه دادن، از گناه کسی گذشتن)
چراغانی کردن-جشن گرفتن

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

پیه سوز- پی سوز

خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد

ددری-کسی که همیشه می خواهد بیرون برود-زن بدکاره

پات-بی آبرو-بی تربیت

جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

تپق-گرفتگی زبان

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

آب تاختن(پیشاب کردن)

بند کردن-محکم کردن

 

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

پاتی-در هم و بر هم-نامنظم

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

دوره انداختن-مهمانی ادواری میان عده ای برقرار کردن-کسی را به این سو و آن سو فرستادن

بقچه بندی-ران چاق

 

دو جین-دوازده تا
جا-رختخواب-بستر
از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

 

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن
زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

چاک کردن-نگا. چاک دادن

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

خودافتاده-عاجز-کسی که موجب بیچارگی خود باشد

چو افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم)

دندان گِرد-طمع کار-آزمند-گران فروش

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

 

خُل-آتش زیر خاکستر-خاک و کثافت

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

دندان گیر-قابل خوردن و جویدن-قابل توجه-پر سود

خاصه-هر چیز ممتاز و از جنس عالی

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

 

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی
آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی