مکسترال ۶۰۴P محلول جدا کنندۀ موثر فلزات روی، کبالت، نیکل، کادمیوم، منگنز، آهن، و سایر عناصری چون: کلسیم، منیزیوم، گالیوم، تالیوم، ساماریوم، ژرمانیوم، مولیبدنوم و… است.
ماده اصلی تشکیل‌دهندۀ این محصول، Di (2-ethylhexyl) Phosphoric acid [دی (۲-اتیل هگزیل) اسید فسفریک] است.
عمده استفاده دپا (D2EHPA) برای استخراج فلزات روی، کبالت و نیکل می‌باشد. همچنین برای استخراج فلزات گالیم، تالیم و مس هم بعضا با توجه به شرایط آزمایش مورد استفاده قرار می‌گیرد. از دپا برای جداسازی و حذف ناخالصی هایی همچون آهن، منگنز، کلسیم و منیزیم نیز استفاده می‌شود. توانایی استخراج دپا را می توان با افزودن سایر ترکیبات ارگانوفسفر افزایش داد. غالبا از تریبوتیل فسفات و همچنین دیبوتیل- ، دی آمیل- و دی هگزیل فسفونات ها بدین منظور استفاده می شود. این ترکیب‌های افزودنی باید با دقت و با توجه به شرایط اختصاصی هر آزمایش گزینش و به دپا اضافه شود. در غیر این صورت ممکن است این افزودنی‌ها واکنش داده و در نتیجه باعث کاهش بازده استخراج شوند.
توضیحات فنی
ماده اصلی تشکیل‌دهنده این محصول ترکیب زیر می‌باشد:
Di (2-ethylhexyl) Phosphoric acid [اسید فسفریک دی (2-اتیل هگزیل)]
فسفریک اسید اسیدی معدنی، ضعیف، بی بو، بی رنگ، خورنده، غیر سمی و غیر فرار است که به اورتو فسفریک اسید نیز معروف است. اسید فسفریک خالص در دمای اتاق جامد است. این اسید به صورت محلول آبی 85 درصد در بازار به فروش می رسد. پس از اسید سولفوریک بیشترین تولید و مصرف جهان را دارد. اسید فسفریک و فسفات ها در بیوشیمی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند و برای زندگی ضروری هستند. اسید فسفریک موجود در نوشابه ها باعث پوسیدگی دندان و سنگ کلیه می شود.
سنتز فسفریک اسید
به صورت صنعتی به دو روش تر و حرارتی تولید می شود. در روش حرارتی محصول خالص تر به دست می آید که مصرف غذایی و دارویی دارد و این روش بسیار گران است. در روش تر با اضافه کردن اسید سولفوریک به سنگ تری کلسیم فسفات (آپاتیت)، اسید فسفریک به دست می آید. در این فرآیند سولفات کلسیم (گچ) نامحلول به وجود می آید که فیلتر شده و حذف می شود. همچنین از اسید نیتریک به جای اسید سولفوریک نیز می توان استفاده کرد که در این صورت نیترات کلسیم به وجود می آید که به عنوان کود گیاهی مصرف می شود.
در روش حرارتی اسید فسفریک خالص از سوختن فسفر عنصری و سپس هیدراتاسیون پنتا اکسید فسفر (P4O10) به دست می آید. فسفر عنصری توسط یک کوره الکتریکی تولید می شود. در این مرحله اکثر ناخالصی های موجود در سنگ حذف می شوند. برای کاربردهای مهم باید با پردازش بیشتر، ترکیبات آرسنیک نیز از اسید حذف شود. در آزمایشگاه فسفریک اسید از اکسیداسیون فسفر قرمز توسط اسید نیتریک تهیه می شود.
کاربردهای فسفریک اسید
اسید فسفریک از جمله پرمصرف‌ترین مواد شیمیایی در صنعت به شمار می‌آید. اسید فسفریک عمدتا در تولید سدیم فسفات ها و آمونیوم فسفات های جامد استفاده می شود. این اسید در دندانپزشکی، الکترولیت ها، افزودنی های مواد غذایی، دیسپرس کننده ها، تصفیه آب، شوینده ها، شیشه سازی، لاستیک سازی، صنایع پتروشیمی، جرم گیری سطوح فلزی، لوازم آرایشی، پردازش پرم، خمیر دندان ها، خوراک دام، ضد حریق ها، لحیم کاری، طیف سنجی NMR، کروماتوگرافی HPLC، تولید کودهای شیمیایی و پزشکی کابرد دارد.
دپا از طریق واکنش پنتوکسید فسفر و 2-اتیل هگزانول تهیه شده و مخلوطی از جایگزین های مونو، دی و تری فسفات‌ها را تولید می‌کند که می توان دپا را براساس حلالیت از آنها جدا کرد:
4C8H17OH + P4O10 → 2 [(C8H17O)PO(OH)]2O
[(C8H17O)PO(OH)]O2 + C8H17OH → (C8H17O)2PO(OH) + (C8H17O)PO(OH)2
| دپا |
