پایان نامه ارشد رایگان با موضوع استان مازندران، سودآوری، مکانیزاسیون، تحلیل اقتصادی

تشکر و قدردانی
تشکر و سپاس بی پایان مخصوص خدایی است که بشر را آفریده و به او قدرت اندیشیدن داده و توانایی های بالقوه را در وجود انسان قرار داده و او را امر به تلاش و کوشش نموده و راهنمایانی را برای هدایت بشر فرستاده است. پس از ارادت خاضعانه به درگاه خداوند بی همتا لازم است از استاد ارجمند جناب آقای دکتر علی اسدی به خاطر رهنمودهای دلسوزانه که در تهیه این پروژه مرا مورد لطف خود قرار دادند و راهنمایی‌های لازم را نمودند تشکر و قدردانی نموده، موفقیت همگان را از درگاه احدیت خواهانم.

فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 2
مقدمه 15
فصل 1: کلیات پژوهش 17
1-1- مقدمه 18
1-2- بیان مسأله 19
1-3- اهمّیت و ضرورت تحقیق 21
1-4- اهداف تحقیق 23
1-5- سوال‌ها و فرضیه‌های تحقیق 23
1-5-1-سوال‌های تحقیق 23
1-5-2- فرضیه‌های تحقیق 24
1-6- روش شناسی تحقیق 24
1-7- قلمرو تحقیق 24
1-7-1- قلمرو مکانی نمونه‌گیری 24
1-7-2- قلمرو زمانی نمونه‌گیری 25
1-8- جنبه‌ی جدید بودن و نوآوری تحقیق 25
1-9- تعاریف و اصطلاحات پایه 26
1-9-1- کشاورزی 26
1-9-2- زمین 27
1-9-3- سطح زیرکشت 27
1-9-4- خودکفایی 27
1-9-5- درآمد 28
1-9-6- سودآوری 28
1-9-7- امنیت غذایی 29
1-9-8- تورم 29
1-9-9- بیکاری 29
1-9-10- مکانیزاسیون 29
1-9-11- شالی 30
1-10- خلاصه 30
فصل 2 : پیشینه نظری پژوهش 31
2-1- مقدمه 32
2-2- برنج 32
2-2-1- تاریخچه جهانی برنج 33
2-2-2- سابقه کشت برنج در ایران 33
2-2-3- میزان کشت برنج در ایران 34
2-2-4- نمونه‌هایی از مصارف برنج 34
2-2-5- تقسیم بندی واریته‌های برنج 35
2-3- تولید و تبدیل برنج 37
2-3-1- مرحله آماده سازی زمین اصلی 38
2-3-2) مرحله کاشت خزانه 39
2-3-3- مرحله کشت زمین اصلی 41
2-3-4- مراحل داشت برنج 42
2-3-5- مرحله برداشت برنج 45
2-3-6- مرحله پس از برداشت 47
2-4- بررسی پژوهش‌های انجام شده پیرامون موضوع : 48
2-5- خلاصه 76
فصل 3 : متدلوژی تحقیق 78
3-1- مقدمه 79
3-2- نوع تحقیق 80
3-3- جامعه‌ی آماری تحقیق 81
3-3-1- جامعه‌ی آماری 81
3-3-2- حجم نمونه و شیوه نمونه‌گیری 81
3-4- قلمرو آماری تحقیق 81
3-4-1- قلمرو مکانی نمونه‌گیری 81
3-4-2- قلمرو زمانی نمونه‌گیری 82
3-5- روش گرداوری آوری اطلاعات 83
3-5-1- مصاحبه حضوری 83
3-5-2- پرسشنامه 83
3-6- متغیرهای تحقیق 84
3-6-1- متغیرهای مستقل 84
3-6-2- متغیرهای وابسته 85
3-7- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 85
3-7-1- محاسبه‌ی درآمدها و هزینه‌ها 86
3-7-2- ارزش فعلی 86
2-7-3- نسبت درآمد به هزینه(B/C) 91
3-7-4- شاخص‌ها و راه‌های اندازه‌گیری سودآوری (بهره‌وری) 92
3-8- خلاصه 94
فصل 4 : پیاده‌سازی متدلوژی تحقیق 96
4-1- مقدمه 97
4-2- محاسبه‌ی هزینه‌ی تولید برنج به ازای یک هکتار (در سال 82 ) 98
4-2-1- مرحله آماده نمودن زمین قبل از کاشت 98
4-2-2- کاشت 100
4-2-3- داشت 105
4-2-4- برداشت و پس از برداشت 108
4-2-5- تبدیل شلتوک به برنج 113
4-3- هزینه‌های تولید کشاورزی برنج در استان مازندران 114
4-3-1- سطح زیرکشت 116
4-3-2- هزینه‌ی کل تولید کشاورزی برنج در استان مازندران 118
4-4- درآمد حاصل از کشاورزی برنج در استان مازندران 121
4-4-1- میزان تولید 121
4-4-2- کل درآمد حاصل از کشاورزی برنج در استان مازندران در سال مبناء (سال زراعی 82) 124
4-4-3- درآمد حاصل از کشاورزی برنج در استان مازندران (از سال 82 الی 91) 127
4-5- تجزیه و تحلیل اقتصادی 130
4-5-1- ارزش فعلی(سال مبناء 1382) درآمد حاصل از کشاورزی برنج در استان مازندران از سال 1382 الی 1391 130
4-5-2- ارزش فعلی (سال مبناء 1382) هزینه‌ی کشاورزی برنج در استان مازندران از سال 1382 الی 1391 131
4-5-3- نسبت درآمد به هزینه (B/C) 132
4-5-4- میزان سود حاصل از کشاورزی برنج (با کسر هزینه از درآمد) 134
4-5-5- ارزش فعلی سود حاصل از کشاورزی 136
4-6- بررسی و تعیین سهم هر یک از بخش‌های تولید در هزینه‌ی کل تولید برنج 138
4-7- راهکارهایی جهت رسیدن به سودآوری و بهره‌‌وری بالاتر در کشاورزی برنج 139
4-7-1- استفاده از تراکتور به جای تیلر در آماده سازی زمین کشاورزی قبل از کاشت 141
4-7-2- استفاده از ماشین‌ نشاء به جای نشاء به روش سنتی( ایجاد خزانه و نشاء توسط کارگران ) 143
4-7-3- ایجاد تغییر در روش داشت 145
4-7-4- استفاده از روش مستقیم برداشت یا برداشت شالی با استفاده از خرمنکوب پشت‌تراکتوری 155
4-7-5- روش جدید تبدیل شلتوک به محصولات نهائی برنج در شالیکوبی‌ها 158
4-8- مقایسه‌ی درآمد وهزینه‌ی روش سنتی کشت برنج با روشهای جدید (بهبود یافته) 159
4-9- خلاصه 161
فصل 5 : نتیجه‌ گیری و پیشنهادها 163
5-1- مقدمه 164
5-2- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری 164
5-3- محدودیت‌های تحقیق 168
5-4- پیشنهادها 168
5-4-1- پیشنهاد برای کاربران 168
5-4-2- پیشنهادها برای تحقیقات آینده 169

مراجع 171
پیوست‌ها 178
فهرست جداول
جدول(2-1):هزینه مراحل آماده سازی زمین، کاشت، داشت و برداشت با دو روش نشاءکاری سنتی و مکانیزه(ریال) 70
جدول (3-1):سطح زیر کشت برنج استان مازندران به تفکیک شهرستان و تعداد نمونه در هر شهرستان 81
جدول (3-2): هزینه‌ متغیرهای مستقل تحقیق که از روش میدانی بدست می‌آید 84
جدول (3-3) : قیمت فروش(ریال) متغیرهای مستقل تحقیق که از روش میدانی بدست می‌آید 85
جدول (3-4) : نرخ سود سپرده بانکی یک‌ساله (i) 91
جدول (3-5) : نرخ تورم سالانه شاخص ملی (π) 91
جدول (4-1):هزینه‌ی یک مرحله شخم ز
م
ین بوسیله‌ی تیلر 99
جدول (4-2):هزینه ماله کشی و تسطیح نهایی 99
جدول (4-3):جدول مربوط به کل هزینه‌ی آماده سازی خزانه جهت تولید بذر در سال زراعی 82 102
جدول (4-4): جدول هزینه نشاءکاری سنتی یک هکتار زمین زراعی درسال زراعی 82 103
جدول (4-5):جدول هزینه‌ی مرحله‌ی داشت کشاورزی برنج به ازاء یک هکتار در سال زراعی 82 107
جدول (4-6):جدول هزینه خرمنکوبی با استفاده از خرمنکوب‌های کوچک تیلری در سال زراعی 1382 109
جدول (4-7): جدول کل هزینه‌های خرمنکوبی با استفاده از خرمنکوب‌های کوچک تیلری در سال زراعی 1382 109
جدول (4-8):جدول هزینه‌ی برداشت شالی به وسیله خرمنکوب‌های پشت تراکتوری در سال زراعی 1382 110
جدول (4-9):جدول مجموع هزینه‌های برداشت شلتوک به روش مستقیم 112
جدول (4-10):جدول مقایسه کل هزینه‌های 3 روش خرمنکوبی 113
جدول (4-11): هزینه خشک کردن و تبدیل شلتوک به محصولات نهایی در سال 1382 114
جدول (4-12): محاسبه‌ی کل هزینه‌ی کشاورزی برنج به ازاءی یک هکتار در سال 1382 115
جدول (4-13):سطح زیر کشت کشاورزی برنج استان مازندران به تفکیک شهرستان دز سال زراعی 83-1382 116
جدول (4-14):مجموع هزینه‌ی تولید برنج در استان مازندران به تفکیک شهرستان در سال زراعی 82 119
جدول (4-15):هزینه کل کشاورزی برنج در استان مازندران (از سال 82 الی 91) 120
جدول (4-16):میزان تولید شلتوک در استان مازندران به تفکیک 15 شهرستان در سال زراعی 1382 122
جدول (4-17):میزان محصولات مختلف برنج حاصل شده پس از تبدیل شلتوک به تفکیک شهرستان در سال زراعی 82 123
جدول (4-18):قیمت فروش محصولات حاصل از کشاورزی برنج در سال 82 125
جدول (4-19):کل درآمد حاصل از کشاورزی برنج به تفکیک شهرستان در سال زراعی 82 126
جدول (4-20): کل تولید محصولات حاصل از کشاورزی برنج از سال 1382 الی 1391 127
جدول (4-21):قیمت فروش محصولات مختلف حاصل از کشاورزی برنج از سال 1382 الی 1391 128
جدول (4-22): کل عایدی حاصل از فروش محصولات مختلف برنج از سال 1382 الی 1391 در مازندران 128
جدول(4-23): نرخ سود میان مدت بانکی (نرخ تنزیل واقعی) 130
جدول (4-24) : ارزش فعلی درآمد حاصل از کشاورزی برنج در استان مازندران از سال 1382 الی 1391 130
جدول(4-25): ارزش فعلی هزینه‌ی کشاورزی برنج در استان مازندران از سال 1382 الی 1391 131
جدول (4-26): نسبت درآمد به هزینه کشاورزی برنج در استان مازندران از سال 1382 الی 1391 132
جدول (4-27): سود حاصل از کشاورزی برنج در هر سال قبل از در نظر گرفتن ارزش زمانی پول 134
جدول (4-28):ارزش فعلی سود حاصل از کشاورزی برنج در استان مازندران از سال 1382 الی 1391 136
جدول (4-29): جدول سهم هزینه‌ی هر یک از بخشهای تولید در هزینه‌ی کل کشت برنج در استان مازندران 139
در جدول زیر میزان بهبود(کاهش در هزینه) در صورت استفاده از تراکتور به جاب تیلر در آماده سازی زمین قبل از کاشت ارائه شده است : 142
جدول (4-30):مقایسه ی هزینه های تراکتور به جای تیلر در آماده سازی زمین کشاورزی قبل از کاشت 142
جدول (4-31):مقایسه هزینه‌های مربوط به نشاء به روش سنتی و نشاء با استفاده از ماشین نشاء 144
جدول (4-32):میزان صرفه جویی هزینه کشاورزی برنج در صورت پرورش توأم برنج و اردک 147
جدول (4-33):میزان صرفه‌جویی در هزینه در صورت استفاده از زنبورهای مخصوص برای حفاظت از برنج 150
جدول (4-34) : میزان کل صرفه‌جوئی در هزینه از سال 1382 الی 1391 152
جدول (4-35):میزان صرفه‌جویی هزینه در صورت کشت شبدر قبل از کشت برنج در 40 هزار هکتار از اراضی کشاورزی برنج در استان مازندران 154
جدول (4-36):مقایسه هزینه روش مستقیم برداشت یا برداشت شالی با استفاده از خرمنکوب‌های پشت تراکتوری با روش خرمنکوبی به وسیله‌ی خرمنکوب‌های کوچک تیلری 156
جدول (4-37) : مقدار محصولات مختلف تولید شده از تبدیل شلتوک در سال 1382 158
جدول (4-38):عایدی حاصل از فروش محصولات بالا بر اساس قیمت‌های جدول پیوست3 در طول10 سال 158
جدول (4-39): میزان برتری در درآمد در صورت استفاده از شالیکوبی‌های مدرن به جای شالیکوبی‌های سنتی 159
جدول (4-40):درآمد و هزینه حاصل از کشاورزی برنج در مازندران به شیوه‌ی جدید کشت 160
جدول (5-1):هزینه و درآمد تولید محصولات کشاورزی و در نهایت آماده سازی نهایی محصولات حاصل شده (برنج سفید, نیمدانه, چپا, سبوس)به ازاء یک هکتار 165
فهرست نمودارها
نمودار شماره (4-1) 121
نمودار شماره (4-2) 129
نمودار شماره (4-3) 133
نمودار شماره (4-4) 134
نمودار شماره (4-5) 135
نمودار شماره (4-6) 137
نمودار شماره (4-7) 145
نمودار شماره (4-8) 148
نمودار شماره (4-9) 151
نمودار شماره (4-10) 157
نمودار شماره (4-11) 161
فهرست اشکال
شکل (3-1): نقشه تقسیمات سیاسی و جغرافیایی مازندران 82
شکل شماره (4-1) 117
شکل شماره (4-2) 119
شکل شماره (4-3) 125
فهرست علائم اختصاری
متر مکعب بر هکتار (m3/hr)
ارزش فعلی خالص NPV
نسبت درآمد به هزینه B/C

مقدمه:
نقش کشاورزی در رشد و شکوفایی کشور بر کسی پوشیده نیست. بخش کشاورزی با تأمین غذای جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است. برنج یکی از محصولات غذایی پیشرو در جهان است[Sheka;Bangura] و بعد از گندم بعنوان مهمترین ماده‌ غذایی در جهان محسوب می‌شود[Sachchamarga,K;W.Williams,G ,2004]. سطح زیر کشت برنج کشور حدود ۵۶۴ هزار هکتار با متوسط تولید ۲۴۰۰ کیلوگرم (برنج سفید) درهکتارمی‌باشد[بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، 1393]. با توجه به مصرف سرانه سالانه برنج،کمبود برنج موردنیاز مصرفی وجود دارد که از خارج کشور تأمین می‌شود. در این میان استان مازندران بعنوان بزرگتر
ین تولید کننده برنج کشور شناخته می‌شود. جهت تولید برنج برای جمعیت بالای هفتاد میلیون ایران، نیاز به حجم گسترده‌ای از فعالیت‌ها و صرف هزینه‌های زیادی است، اما ماحصل این همه تلاش‌ها و صرف هزینه‌های زیاد، نارضایتی کشاورزان، ضایعات فراوان، بیکاری بیش از پیش شالیکاران و مهاجرت آنها به شهر و تبدیل شدن زمین‌های آنها به ویلاها و شهرک‌های صنعتی است که دلایل این مشکلات ریشه در اقتصاد و مسائل اجتماعی و نبود اطلاعات کافی در مورد شیوه کشت اقتصادی این محصول