پایان نامه ارشد رایگان با موضوع استان مازندران، سودآوری، جهاد کشاورزی، نیروی انسانی

، زیرا این بخش توانسته است از نظر اشتغال زایی، تأمین درآمد و سهم آن در تولید ناخالص ملی، تأمین نیازهای مصرفی جمعیت و تأمین ارز موقعیت مطلوبتری را نسبت به سایر بخشهای اقتصادی کسب نماید(مطیعی لنگرودی،1385). با توجه به اختلاف شدّید درآمد بین مناطق شهری و روستایی، تسریع در توسعه کشاورزی تنها راه کاهش نابرابری سطوح درآمدی بین آنها است. همچنین از کشاورزی به عنوان فعالیتی میتوان نام برد که با کمترین منابع و امکانات میتوان بهترین بهرهوری را داشت. مازندران استانی کوچک اما با قابلیتهای بزرگ است. پتاسیلهای خوبی در استان در بخشهای کشاورزی وجود دارد، ۷۴ درصد اراضی استان از جنگل و مرتع تشکیل شده است و حدود ۲۶ درصد اراضی باقیمانده برای توسعه راه و شهرها، صنایع و جاده است(وزارت جهاد کشاورزی، 1382 الی 1391). مازندران دارای حدود 220 هزار هکتار اراضی شالیزاری است که سالانه با تولید 900 هزار تن برنج سفید 44 درصد برنج کشور را تأمین می کند(دفتر آمار و فنآوری اطلاعت، معاونت امور برنامهریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، 1382 الی 1391).. استان مازندران دارای ضریب کشت3 که شاخص بهرهوری را نشان میدهد دارای ظریب 1/35 است که دو برابر متوسط کشوری را داراست(وزارت جهاد کشاورزی، 1382 الی 1391).. به طور کلی اقتصاد مازندران قطع نظر از برخی فعالیتهای محدود صنعتی و اقتصادی متّکی بر کشاورزی و بخصوص کشاورزی برنج است و هنوز درصد زیادی از جمعیت این استان زرخیز را کشاورزان ساکن در مناطق روستایی تشکیل میدهند که به امر زراعت و تولید فرآوردههای کشاورزی اشتغال دارند، امّا این فعالیت مهم در سالهای اخیر به دلیل برآورده نکردن انتظارات کشاورزان برنجکار در استان مازندران و همچنین روند نزولی میزان سودآوری در هر سال رو به کاهش نهاده است. اکثر کشاورزان برنجکار از آینده شغلی خود نا امید هستند و به دنبال تغییر کاربری اراضی بخصوص در اراضی نزدیک به دریا هستند، این کاهش علاقه به کشت و جدایی کشاورزان از زمینهایی که سالیان سال در آن به کشت برنج میپرداختهاند بسیار نگران کننده است و اگر به این مشکل به طور جدی رسیدگی نشود، کشاورزی برنج در استان مازندران با خطری جدی رو برو میشود، چرا که با کاهش زمینهای کشاورزی، میزان بیکاری نیز در این استان افزایش مییابد. سیر نزولی تولید محصولات کشاورزی در استان مازندران که اولین قطب کشاورزی برنج در کشور میباشد اصلاً به صلاح کشور نیست، چون هزاران نفر از قشر زحمتکش جامعه فقط از همین طریق روزی خورده و زندگانی میگذرانند. پس باید به دنبال راهکارهایی بود تا این فعالیت مهم دوباره زنده شود و این امید به آیندهی شغلی دوباره برای کشاورز برنجکار فراهم شود. یکی از اهداف این پایاننامه رسیدن به حداکثر سودآوری از تولید برنج برای یک کشاورز برنجکار در استان مازندران است. جهت سودآورتر کردن تولید برنج و افزایش درآمد کشاورز برنجکار همواره افزایش قیمت برنج تولید شده جهت فروش راهکاری عملی به نظر نمیرسد، چرا که قیمتگزاری برنج به دولت و میزان عرضه و تقاضا و شرایط سیاسی، رقابتی و اقتصادی مختلفی مربوط میشود و این عامل تحت کنترل کشاورز نیست، امّا راهکاری که این تحقیق به دنبال آن است، رسیدن به سودآوری به شیوهای تحت کنترل خود کشاورز برنجکار است. در این تحقیق در ابتدا با شناسایی و بررسی پارامترهای هزینهزا در تولید محصول برنج و محاسبهی درآمدها، هزینه ها، سود خالص و شاخصهای اقتصادی در ابتدا (سال اول مورد مطالعه) پرداخته شده است که جایگاه مازندران را در تولید برنج مشخص کرده تا دیدی کلی از وضعیت برنج در استان مازندران و سطح درآمد آن حاصل شود. سپس میتوان به دنبال راهکارهایی در جهت رسیدن به ماکزیمم سودآوری بود. وقتی سخن از سودآوری بیشتر به میان میآید، اولین راهکاری که به ذهن میرسد کاهش هزینه هاست، پس باید مشخص شود هر یک از عوامل(پارامترهای هزینهزا درمراحل مختلف تولید) چه اندازه هزینه دارد و سپس با تغیرهای ممکن در پارامترهای هزینهزا (تجهیزات،نیروی انسانی و تغییرات در اجراء مراحل کشت) به کار گرفته شده در مراحل مختلف تولید و حتی تبدیل، مناسبترین راهکارهای ممکن جهت رسیدن به سودآوری ارائه شود. در واقع با برنامه ریزی اصولی و حذف هزینههای سربار و اضافی، افزایش سودآوری که در راستای رسیدن به بهرهوری در کشاورزی است را در پی دارد که سبب میشود این انگیزه برای کشاورز دوباره زنده شود، این انگیزه در وجود یک کشاورز دوباره شکل بگیرد تا تمام تلاش خود را برای تولید برنج به کار گیرد. چرا که وقتی سودآوری افزایش یابد به تبع آن رفاه زندگی افزایش می یابد و یک کشاورز نه تنها میتواند با تورم مقابله کند و از رضایت شغلی برخوردار شود، بلکه میتواند در زمینه افزایش اشتغالزایی نیز گام بردارد. علاوه بر افزایش توسعه طرحهای کشاورزی، باید به سمت اصلاح ساختار و به روز شدن تکنولوژِی رفت و قبل از اینکه مشکلی در بخش کشاورزی به وجود آید تدبیر و مدیریت صحیح از بخش تولیدات صورت گیرد. قطعاً اگر سودآوری عوامل تولید افزایش یابد، هم هزینههای تولید کمتر میشود، هم افزایش تولید را به همراه دارد و این میتواند نقطه شروعی برای رشد و شکوفایی دوبارهی کشاورزی برنج در استان مازندران که پیشینهای طولانی دارد باشد و به طبع آن باعث رشد اقتصاد و افزایش اشتغالزایی شود.
1-4- اهداف تحقیق
در این پایا
ن
نامه هدف آن است ابتدا میزان هزینه و درآمد حاصل از کشاورزی برنج برای سطح مبناء (یک هکتار) و سپس کل مازندران محاسبه شود تا جایگاه کشاورزی برنج در اقتصاد مازندران تعیین شود و روند تغییرات اقتصادی بودن و سودآوری آن در یک دوره 10 ساله از سال 1382 الی 1391 بررسی شود. سپس با تغییر در پارامترهای هزینه و همچنین استفاده از روشهای جدید در مراحل مختلف تولید و تبدیل، هزینهها را تا حد ممکن کاهش داد تا سودآوری بالا رفته و درآمد بیشتری برای کشاورز برنجکار حاصل شود. سپس روشهای جدید تولید و تبدیل کشاورزی برنج با روشهای سنتی (اولیه) مقایسه میشود تا میزان برتری (صرفه جوئی در هزینه) تعیین گردد.
1-5- سوالها و فرضیههای تحقیق
1-5-1-سوالهای تحقیق
سؤالهای مطرح شده در دو بخش تشریحی و تئوری بررسی میشود:
میزان هزینه در واحد سطح(1000متر)چه میزان است و درآمد حاصله چقدر است؟
نسبت درآمد به هزینه یک کشاورز برنجکار در طول دوره 10 ساله مورد مطالعه با توجه به نرخ تورم با چه روندی تغییر کرده است؟
سهم کشاورزی برنج در اقتصاد مازندران چقدر است؟
روشهای نوین(استفاده از تجهیزات جدید) در مقابل روشهای سنتی از نظر اقتصادی چه میزان برتری دارد؟
چه راهکارهایی در جهت رسیدن به بهرهوری بالا(تجهیزات و نیروی انسانی) کشاورزی برنج وجود دارد؟
آیا تولید برنج در استان مازندران با معیارهای ارزیابی توجیه اقتصادی دارد؟
1-5-2- فرضیههای تحقیق
فرضیههای تحقیق عبارت است از:
کشاورزی در استان مازندران با روشهای موجود توجیه اقتصادی ندارد.
امکان بهبود ظرفیت و روشهای تولید در این بخش وجود دارد.
1-6- روش شناسی تحقیق
تحقیق حاضر ازاز منظر گردآوری اطلاعات میدانی و از نظر هدف، روش تحقیق توصیفی و تجربی و از لحاظ ماهیت و روش کاربردی میباشد. جامعهی آماری شامل کلیهی زمینهای زیر کشت محصول برنج در15 شهرستان مهم تولید این محصول در استان مازندران است. حجم نمونه جهت تکمیل پرسشنامه 50 نفر شامل کشاورزان برنجکار در 15 شهر مهم استان مازندران در تولید این محصول است که تعداد افراد انتخابی در هر شهر متناسب با سطح زیر کشت برنج در آن شهر به کل استان میباشد. روش تجزیه و تحلیل دادهها شامل ارزش فعلی خالص (مبناء سال 1382) و نسبت درآمد به هزینه بوده و نرمافزار مورد استفاده در این تحقیق Excell 2013 است.
1-7- قلمرو تحقیق
1-7-1- قلمرو مکانی نمونهگیری
نمونه گیری از کشاورزان برنجکار در محدودهی 15 مدیریت جهاد کشاورزی استان مازندران انجام گرفته است. 15 شهرستان مذکور شامل محدودههایی است که قلمرو تقسیمات سیاسی کشوری آن با حوزهی عمل مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان انطباق دارد. این شهرستانها عبارتند از: آمل، بابل، بهشهر، رامسر، ساری، سوادکوه، قائمشهر، نور، نوشهر، بابلسر، محمودآباد، جویبار، نکاء، چالوس و تنکابن.
1-7-2- قلمرو زمانی نمونهگیری
محدودهی زمانی مورد مطالعه در این تحقیق 10 سال، از سال 1382 الی 1391 میباشد.
1-8- جنبهی جدید بودن و نوآوری تحقیق
با توجه به گستردگی موضوع تحقیق از آنجا که این پژوهش در زمینه تجزیه و تحلیل اقتصادی کشاورزی برنج در جهت دستیابی به شاخصهای بهرهوری و افزایش آنها از دیدگاهی صنایعی میباشد، از اینرو در این پژوهش ابتدا کشاورزی برنج ارزیابی اقتصادی شده و شاخصهای اقتصادی محاسبه میشود و سپس به دنبال افزایش سود دهی میباشد،که در تجزیه و تحلیل عوامل موثر دربهرهوری عوامل تولید به پارامترهایی همچون عامل ماشینآلات و تجهیزات و نیروی انسانی بکار گرفته شده پرداخته شده است. با توجه به اینکه مطالعات انجام گرفته تا کنون درجهت افزایش سودآوری انجام شده با رویکردی در شیوهی کشت، آزمایش گونههای مختلف برنج در زمینهای متفاوت، روشهای کشاورزی بوده و در جهت به حداکثر رساندن محصولات میباشد و یا تحلیلهایی برای محصولات غیر برنج نظیر کلزا، سویا و … میباشد. به عنوان مثال میتوان به مطالعاتی که به بررسی بهرهوری در کشاورزی پرداخته شده به موارد زیر اشاره کرد :
بررسی تاثیر اعتبارات کشاورزی بر تولید در بخش کشاورزی با استفاده از توابع تولید و محاسبه بهرهوری(نوید اسماعیل پور لیالستانی، 1377).
الگویی جهت بهینهسازی همزمان سیاستهای برنج ایران( امید گیلانپور،1378).
تحلیل اقتصادی تولید کلزا در استان مازندران مطالعه موردی شهرستان جویبار(رضا رستمیان،1380).
بررسی اقتصادی تولید و صادرات گل در ایران مطالعه موردی استان تهران(هومن هندی،1381).
تحلیل اقتصادی تولید سویا دراستان مازندران مطالعه موردی شهرستان قائمشهر(احمدعلی ایمانی،1381).
از جمله مطالعاتی که در زمینه بهرهوری عوامل تولید کشاورزی صورت گرفته میتوان به پایانامه Sheka Bangura اشاره کرد، مطالعهای که وی در زمینه بهرهوری عوامل تولید برنج انجام داد به دلیل نگرانی بود که از کمبود نیروی انسانی در روستاها و سیاستهای اتخاذ شده توسط دولت مبنی بر سهمیه بندی و کاهش مصرف آب به منظور صرفه جویی بوده است و معضل پایین بودن قیمت برنج خود به عنوان عاملی مهم بر شدت نگرانی محقق افزوده است تا به دنبال راهکاری در جهت افزایش سودآوری باشد تا با وجود این محدودیتها همچنان حداکثر محصول در واحد سطح برداشت شود(Bangura).
Kwinarajit Sachchamarga & Gary W. Williams : درجهت رسیدن به بهرهوری بالا در زمینه کشاورزی برنج به جای عوامل تولید به برسی آزمایش پرداخت
هاند اینگونه که انواع مختلف برنج را در زمینهای گوناگون آزمایش کردهاند تا به این نتیجه برسند که کدام نوع برنج در کدام منطقه بیشترین بازدهی را دارد Williams, 2004) & (Sachchamarga
به طور کلی تحقیقات انجام گرفته به دنبال افزایش بازده و افزایش کمی و کیفی تولید بودهاند ولی هدف اصلی در این پژوهش شناسایی عواملی هست تا حداکثر کاهش در هزینهی تولید صورت پذیرد و بهرهوری درآمد و سود خالص حاصل از فروش افزایش یابد تا برای یک کشاورز برنج کار امید شغلی وجود داشته باشد و انگیزه کشاورزان برنجکار برای تولید این محصول مهم افزایش یابد که از مهمترین نتایج حاصل شده می توان به بهبود سطح رفاه زندگی کشاورزان و افزایش اشتغال هم برای کسانی که مستقیما با این فعالیت درگیر هستند و هم برای کسانی که به صورت غیر مستقیم شغل و درآمد زندگی آنها به کشت این محصول وابسته است.
1-9- تعاریف و اصطلاحات پایه
1-9-1- کشاورزی
کشاورزی را پرورش هدفدار دامها و گیاهان زراعی جهت تأمین احتیاجات انسان تعریف کردهاند(گریک، 1375). یا به مجموعه فعالیتهای زراعت، دامداری،

